“Bu dünya kimseye kalmaz” sözü gerçek dünya için geçerli olabilir fakat sanal dünyada sizden sonra olabileceklere inanamazsınız!
17 Ağustos 2010 Salı, 16:24:37
SELİN KUNT
HABERTURK.COM

Pek çok kişi şu gerçeğin farkında değil: Bizim artık iki hayatımız var, biri fiziksel hayatımız diğeri de sanal hayatımız. Sanal hayat sanıldığı gibi eğlence, iletişim, keyiften ibaret değil, aynı fiziksel olarak yaşadığımız hayat gibi kendi kuralları, kanunları, gerçekleri var. Peki biz bunların ne kadarından haberdarız?
Mesela gerçek hayatta vefat söz konusu olduğunda ne yapılacağını iyi kötü herkes biliyor ya sanal hayatta neler yapılacağını kaç kişi biliyor?
Sizin sanal dünyadaki kimliğiniz ve posta kutunuz görevini üstlenen hesaplarınız siz gittikten sonra ne oluyor biliyor musunuz?
Şu an hemen hepimiz gmail, hotmail, yahoo, facebook, twitter, myspace gibi mecraları kullanıyoruz. Nasıl kullanacağımızı, ayarlarını az çok biliyoruz, peki “o an”dan sonra bu hesaplara ne olacağını, neler yapılabileceğini hiç düşünüyor musunuz?
Pek çok kişi gibi muhtemelen bilmiyorsunuz ve emin olun bu “mutlaka” bilinmesi gereken bir konu. “Benden sonra tufan” diyebilirsiniz ama durum o kadar basit değil düşünün bir kere, hesabınız kime teslim edilecek, email hesabınızdaki mesajlarınızı kim görecek, facebook’unuzu kim kullanacak, kim sizin yerinize tweetleyecek…

Yukarıda adı geçen sitelerin hepsini kendine has uygulamaları var. Dolayısıyla en iyisi bunları tek tek ele almak:

GMAİL İÇİN “HAMİLİ KART YAKİNİMDİR” MÜMKÜN
Gmailin uygulaması biraz kişisel hakları ve özel hayatın mahremiyetini ihlâl eder şekilde. Vefat durumunda hesap sahibinin bir yakını hesabı devralabiliyor.
Merhum/merhumenin yakınının isteğine göre email hesabı kapatılabiliyor veya sonsuza kadar aktif kalabiliyor.
O yakının kontrolü devralmak için aşağıdaki belgeleri ibraz etmesi gerekiyor:
– Tam adı (yakının), iletişim bilgileri ve aktif email adresi
– Vefat edenenin email adresi
– Vefat eden kişinin göndermiş olduğu bir email örneği (tüm içeriği ve başlığı ile birlikte)
– Ölüm belgesi
– Eğer mehum 18 yaşın üzerindeyse kanunen kişinin onun emailine erişme hakkı olduğunu gösteren belge. Eğer merhum 18 yaşın altında ise yakınlığı belirten bir doğum belgesi.

Tüm bu bilgiler iletildikten sonra Google inceleyip onay verdiği taktirde email adresine ulaşım hakkı veriyor. Gmail şifreyi sıfırlıyor böylece baştan bir şifre oluşturulması gerekiyor.
Eğer siz vefat ettikten sonra başkalarının emaillerinizi okumasını istemiyorsanız bu durumda ya emaillerinizi sürekli sileceksiniz ya da Gmail yerine Yahoo kullanacaksınız.

MİRAS SEVMEZ YAHOO
Yahoo’nun vefat eden kişinin hesabına “kimin” ulaşabileceği konusunda oldukça sıkı bir uygulaması var: Hiç kimse.
Eğer siz gittikten sonra başkaları emaillerinize ulaşamasın istiyorsanız Yahoo tam size göre. Yahoo ölüm durumunda, hiç kimseye hesaba erişim hakkı vermiyor.
Yahoo’nun dikkate aldığı tek talep hesabın silinmesi konusunda. Vefat eden kişinin yakınları bu durumu ispat eden belgeleri temin ederse hesabın kapatılmasını talep edebiliyor ve Yahoo da bu isteği yerine getiriyor. Tabi başkalarının hesabınıza ulaşması her zaman mümkün, güvenlik ayarlarınız onların tahmin edebileceği soru ve bilgilerle yapılandırılmışsa, bir başkası parolanızı sıfırlayıp hesabınızı ele geçirebilir.

YAŞAMDA VE ÖLÜMDE HOTMAİL’İN 270 GÜN KURALI
Hotmail’in vefat durumu olsun olmasın zaten durağan hesaplar için bir uygulaması var: Hesap 270 gün içinde hiç kullanılmazsa içindeki emaillerle birlikte tamemen silinip kapatılıyor. Ayrıca bunun dışında yine bir yakınınız başvuruda bulunup Gmail’deki gibi hesabınıza erişim talep edebiliyor. Hotmail de bunun için bazı bilgi ve belgeler talep ediyor:
– Sizin email adresiniz
– Posta adresiniz
– Sizin kanunen vasi ya da erişim hakkına sahip kişi olduğunuzu gösteren yasal belge
– Sürücü belgesi veya kimlik fotokopisi
– Vefat eden kişinin bilgileri ( Tam adı, doğum yeri, doğum tarihi, adresi, posta kodu, tahmini hesabı oluşturma tarihi, tahmini olarak hesaba son eriştiği tarih)
Hotmail hesap şifresini sıfırlamıyor, yukarıdaki bilgileri faks veya posta ile gönderdiğinizde size hasaba erişim yetkisi veriyor.

ÖLÜ ADAMIN FACEBOOK’U: SANAL MEFTAYI NASIL BİLİRDİNİZ?
Facebook sosyal bir mecra olmasından ötürü daha farklı bir uygulamaya sahip. Vefat durumunda kişinin yakınlarının 2 seçeneği var: O kişinin sayfasını kapattırmak veya sayfayı bir nevi anı defterine dönüştürmek. Ölüm halinde kişinin yakınları facebook üzerinden bir form dolduruyor ve kişinin vefatının belgesini (ölüm ilanı, haberi vs.) gönderiyor. Eğer talep sayfanın hatıra defterine dönüştürülmesi yönünde ise Facebook, kişinin özel bilgi ve görsellerini kapatıp, sadece yetki verilmiş yakınlara ve arkadaşlara açık olacak şekilde merhum/merhumenin profilini anı sayfasına dönüştürüyor. Anı sayfasında yer alan duvarda izin verilen kişiler vefat eden şahıs ile ilgili duygu ve düşüncelerini paylaşabiliyor. Bu özel anı sayfası aramalarda yine sadece izin verilen kişilere açık oluyor.

MY’MORTAL’SPACE
Mypace de yahoo gibi hiç kimseye erişim yetkisi vermiyor ve yakınların talebi üzerine sadece o profili tamamen kaldırma talebini değerlendiriyor. Mysapce’in kötü yönü bir talep gelmemesi halinde profilin sonsuza dek herkese açık kalması ve herkles tarafından erişilebilir olması. Mesaj panonuza isteyen istediğini gönderebiliyor.
Kişinin yakınları accountcare@support.myspace.com adresine elektronik posta göndererek ölüm belgesi gibi yasal evrakları ilettiklerinde site tarafından hesabı kaldırma talebi yerine getiriliyor.
Ama bunun yanında Mspace tuhaf bir şekilde kullanıcılara “eğer vefat eden kişinin email adresine giriş yapabiliyorlarsa myspace profilinin şifresini sıfırlamalarını ve bu şekilde o kişini sayfasına girmeleri”ni öğütlüyor! Yani myspace sizin özel hayatınızı emailinizin izin verdiği oranda koruyor ki bu da bizi yine aynı noktaya geri getiriyor: Özel hayatınızın sizden sonra da “özel” kalmasını istiyorsanız Yahoo kullanın.

YAŞAM BİTER TWEET BİTMEZ
Kişi vefat ettikten sonra yakınları Twitter ile bağlantıya geçip hesabı kapattırabiliyor ve merhum/merhumenin o güne kadar yayınladığı tweetlerin toplu bir çıktısını alabiliyor. Aksi taktirde hesabı herkese açık olarak kalıyor.

NE YAPMALI?
Sonuç olarak, öldükten sonra sanal dünyada bıraktığımız izler bizimle birlikte yok olmuyor. Uzun süre kullanılmayan bazı hesaplar otomatik olarak siliniyor, kaldırılıyor. Yakınlarınız, taleplerine ve sitelerin kurallarına göre sizin hesabınıza ulaşıp size ait olan şeylere erişebiliyorlar ya da eğer size gerçekten saygıları varsa bunu yapmayıp hesabınızın tamamen kaldırılmasını isteyebiliyorlar.
Eğer siz her hesap için aynı şifreyi kullanıyorsanız iş o zaman iyice kontrolden çıkabiliyor çünkü bu şifreyi bilen veya sizi iyi tanıyıp tahmin edebilen biri beyninizin tüm kıvrımlarını yansıtan sanal hayatınızın en ücra köşelerine bile ulaşabiliyor.
Şifremi kimse bilemez demeyin çünkü bu durumda da şifre sıfırlama opsiyonu ve “gizli soru” devreye giriyor. İyice düşünün o gizli soru gerçekten “kimse”nin bilemeyeceği gizlilikte mi? Başkalarının bilmesini istemeyeceğiniz şeyleriniz varsa iyi düşünün…

BU BÖYLE OLMAZ
Bana göre en iyi çözüm tüm mecraların güvenlik ayarlarına bir de ölüm durumundaki tercihimizi soran bir şık yerleştirmeleri. Böylece bizden sonra ne olacağına bir başkası değil kendimiz karar verebiliriz.
Basit bir seçmeli tercih ile sayfamızın, profilimizin, emailimizin tamamen kapatılmasını mı, başkasına devredilmesini mi, sabit değiştirilemez bir anı sayfasına mı dönüştürülmesini mi istediğimizi belirtme hakkımız olmalı.
Aynı yaşarken yaptığımız gibi öldükten sonra da o mecralarda kontrol “bizde” olmalı. Eğer istiyorsak “sadece bizim belirteceğimiz” bir yakınımızın emiline hesabımıza giriş için gerekli bilgiler gönderilmeli (elbette sadec yasal evrakların temini durumunda). Kimseye güvenemiyorsak hasabımız toptan yok edilmeli veya söz konusu olan facebook gibi ortamsa bizim belirteceğimiz ayarlarla (profil resmi, doğum taihi vs) anı sayfasına çevirilmeli.
Bu yazı için araştırma yaparken hep kendimi vefat eden kişi yerine koydum ve sitelerin uygulamalarının kişilerin mahremiyetini, hür iradelerini hiçe sayan tavırları beni çok rahatsız etti. Yaşarken de öldükten sonra da hesabım sonsuza kadar bana ait olmalı ve siteler bir an önce ayarlarına benim tercih kullanabileceğim bu seçeneği katmalı.